بیماری هیداتید به دسته ای از بیماریهای انگلی انسان اطلاق می شودکه ناشی از استقرار مرحله لاروی کرم های نواری شکلی از جنس اکینوکوکوس با قابلیت ایجاد یک یا چند کیست حاوی مایع در کبد، ریه و بسیاری دیگر از ارگان های بدن بوده و یکی از مهمترین عفونتهای کرمی در ایران به شمار می رود.

 انسان از راه خوردن تخم اکینوکوکوس دفع شده از طریق مدفوع سگ به کیست هیداتید دچار می گردد. گزارشی از انتقال انسان به انسان بیماری منتشر نشده است. دفع تخم های کرم بالغ باعث آلودگی خاک و آب می شود و حیوانات اهلی مانند گوسفند، بز، گاو و شتر به عنوان میزبان واسط، هنگام چریدن تخم ها را می خورند و انسان به طور تصادفی از طریق خوردن سبزیجات یا آب آلوده به تخم ها و یا از طریق تماس مستقیم با سگ های آلوده مبتلا می شود.

 گروههای انسانی در معرض خطر عبارت از دامداران، کشاورزان، شکارچی ها، کارکنان کشتارگاهها، قصاب ها، افراد در تماس مداوم با سبزیجات خام، زنان خانه دار، دامپزشک ها و افرادی که به دلایل مختلف با سگ تماس دارند، هستند.

 پس از بلع تخم انگل، هر اندامی از بدن می تواند محل به وجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی کیست ایجاد شده، اختلال در عملکرد عضو به وجود می آید. کیست های ریوی و کبدی معمولاً شایع تر هستند.

علائم بیماری نیز بستگی به عضو درگیر، اندازه کیست و محل دقیق آن در عضو مبتلا، واکنشهای بین کیست و عضو مبتلا، پاره شدن کیست و واکنشهای ایمونولوژیک به دنبال آن مثل شوک آنافیلاکسی است.

 دوره کمون ممکن است بین 5 تا20 سال طول بکشد و در غالب موارد سال ها طول می کشد تا بیماری علامت دار شود و گاها کیست خود به خود بهبودی پیدا می کند.

بعد از سالها به علت بزرگ شدن و ایجاد اثر فشاری، بیمار احساس درد شکمی، بی اشتهایی و احساس توده شکمی می کند.در کیست های کبدی علائمی مثل بزرگی کبد، قولنج کبدی و زردی دیده می شود.

رعایت بهداشت فردی و محیط، ضد عفونی کردن سبزیجات، محصور کردن مزارع کشت سبزیجات، معدوم سازی اندام های آلوده به کیست هنگام ذبح دام، خوراندن داروهای ضد انگلی به سگهای شناسنامه دار و گله، پرهیز از تماس با سگ سانان، درمان سگ های آلوده صاحب دار، کشتار دام ها در کشتار گاه های بهداشتی، دفع بهداشتی امعاء و احشاء آلوده، پرهیز از تغذیه سگ ها با مانده امعاء و احشای کشتارگاهی، آموزش همگانی در مورد راه انتقال و انتشار بیماری از مهمترین راههای پیشگیری از بیماری است.

علی نجفی

کارشناس مسوول مبارزه با بیماری های واگیر مرکز بهداشت شهید "پیرویان" کازرون