داروهای آنتی میکروبیال، داروهایی هستند که در صورت تجویز و مصرف منطقی و مطابق با دستور پزشک، باعث کشته شدن و یا محدودیت رشد میکروب ها می شوند. داروهای ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ و ضد انگل در این دسته دارویی قرار می گیرند. مقاومت به داروهای آنتی میکروبیال زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و همچنین انگل ها به اثرات داروها مقاوم شوند و به همین دلیل درمان عفونت ها بسیار سخت تر و خطر گسترش بیماری ها نیز افزایش پیدا می کند و در نتیجه ممکن است منجر به بیماری های شدید و مرگ شود.

علل بروز مقاومت میکروبی:

• استفاده نابجا و بیش از حد از داروهای آنتی میکروبیال در انسان ها، حیوانات و گیاهان اولین علت بروز مقاومت میکروبی می باشد.
• تجویز و مصرف غیر منطقی داروها(تجویز چند نوع آنتی بیوتیک یا آنتی بیوتیک های وسیع الطیف بدون اندیکاسیون) و عدم تبعیت بیماران از درمان پیش بینی شده از جانب پزشک معالج، یکی دیگر از علل بروز مقاوت میکروبی است. به عنوان مثال آنتی بیوتیک ها فقط قادرند عفونت های باکتریایی را از بین ببرند. اما بر روی عفونت های ویروسی مانند کرونا، سرماخوردگی و آنفلوانزا بی تاثیرند و تجویز آنها برای بیماری ویروسی منجر به مقاومت میکروبی خواهد شد.
• کمبود دسترسی به آب تمیز و بهداشتی چه برای انسانها و چه برای حیوانات باعث می شود یکی ازراه های پیشگیری از بروز عفونت ها که شستشوی مناسب می باشد، عملی نشود و مقاومت میکروبی به آنتی بیوتیک ها بروز نماید.

آگاهی نسبت به آنتی بیوتیک ها توصیه ها:

استفاده خودسرانه و بی رویه از آنتی بیوتیک ها باعث مقاوم شدن باکتری های بیماری زا و بی اثر شدن آنتی بیوتیک ها می شود. هربار که باکتری با آنتی بیوتیک مواجه می شود(حتی با تجویز صحیح) به وسیله جهش های ژنی، آن سویه باکتریایی مقاوم می شود. درنتیجه مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها باعث ایجاد هرچه بیشتر این نوع از مقاومت و در نهایت مقاوم شدن کامل آن دسته از باکتری ها به درمان آنتی بیوتیکی می گردد.

• آنتی بیوتیک ها همیشه جواب نیستند و برای دریافت آنتی بیوتیک اصرار نکنید.

اکثر مواقع توصیه پزشک و داروساز در مورد جایگزین های انتی بیوتیک راه حل بهتری است، پذیرا باشید.

پزشک و داروساز در این زمینه اطلاعات کافی دارند. به آنان اعتماد کنید و نه در مطب و نه در داروخانه اصرار نکنید.

• رعایت نکات بهداشتی موجب کاهش شیوع بیماری های عفونی ، کاهش مصرف داروهای آنتی میکروبیال و کند شدن روند مقاومت میکروبی می گردد. جهت دریافت دارو برای دام و حیوانات به داروخانه های دامپزشکی مراجعه نمایید و مطابق نظر دامپزشک دارو دریافت شود. استفاده از آنتی بیوتیک های انسانی در دام و حیوانات سبب ایجاد سویه های مقاوم باکتری و وارد شدن آن ها به زنجیره غذایی انسانی و در نهایت مقاومت آنتی بیوتیکی در جامعه انسانی می گردد. مقاومت میکروبی باعث سخت شدن روند درمان می شود و رعایت بهداشت شخصی و شستشوی دستها می تواند مانع از گسترش آن شود.

برای جلوگیری از بروز مقاومت میکروبی، داروهای آنتی میکروبیال را به موقع و تا پایان دوره درمانی، تحت نظارت پزشک مصرف نمایید.

کمک کنیم تا با رعایت بهداشت از ابتلا به بیماری های عفونی پیشگیری شود.  مقاومت آنتی بیوتیکی یک تهدید جهانی بزرگ است. آنتی بیوتیک ها نباید در بیماری های ویروسی مانند کرونا، سرماخوردگی و آنفلوآنزا استفاده شوند. این پدیده در حال حاضر تبدیل به یک بحران اجتماعی-اقتصادی شده که نه تنها سلامت انسان‌ها در هر گروه سنی و هر منطقه از جهان، بلکه سلامت حیوانات و گیاهان، و نیز سلامت و امنیت غذایی را به شدت تحت تاثیر قرار داده و محیط زیست را به محلی برای ذخیره و انتقال باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک تبدیل خواهد کرد.

علی نجفی

کارشناس مسوول واحد مبارزه با بیماری های واگیر مرکز بهداشت شهید "پیرویان" کازرون