بیماری سل

 سل یک بیماری عفونی واگیردار است که عمدتاً ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. باکتری‌هایی که باعث سل می‌شوند (مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) از طریق قطرات تنفسی ناشی از سرفه و عطسه به دیگران منتقل می شود

بیماری سل یکی از مهمترین بیماریهای عفونی قرن حاضر است که توانایی درگیر کردن تمامی ارگان های بدن را دارد ولی ریه ها بیشتر به سل مبتلا می شوند.

این بیماری قادر است تمام اعضای بدن را مبتلا کند. بیشترین عضوی که در بدن مبتلا می شود ریه ها هستند. سل ریوی شایعترین نوع سل است، اما اگر سل اعضای دیگر بدن را به جز ریه ها درگیر کند به آن سل خارج ریوی گفته شده که تحت نام همان عضو درگیر نامیده می شود.

راه انتقال بیماری: راه‌ اصلی انتقال بیماری سل، تنفسی است، قطرات و ذرات ریز تنفسی حاوی میکروب به هنگام عطسه، سرفه، خندیدن و حرف زدن بیماران مبتلا به سل ریوی در هوا پخش می‌شود و می‌تواند برای چندین ساعت به صورت معلق در هوا باقی‌ بماند. اگر یک فرد سالم هوای آلوده به این ذرات تنفسی را تنفس کند، میکروب سل وارد ریه‌های او می‌شود. تماس طولانی و نزدیک با بیمار مسلول درمان نشده نیز سبب انتقال میکروب سل به سایرین می‌شود، برخی شرایط محیطی مانند محیط‌های شلوغ، کوچک، بدون تهویه مناسب، کم‌نور و مرطوب برای انتقال این میکروب مناسب‌تر است. این بیماری در چنین شرایطی بیشتر منتقل می‌شود.

تمام انواع بیماری سل قابلیت سرایت به دیگران را ندارد. بیمارانی که به سل ریوی و یا سل حنجره مبتلا شده‌اند، عفونت‌زا محسوب می‌شوند؛ چرا که می توانند با هر سرفه، قطرات تنفسی آلوده به میکروب را در هوا پخش کرده و در نتیجه بیماری را به دیگران منتقل کنند.

گروه‌های پرخطر ابتلا به بیماری سل: تمام افراد از پتانسیل ابتلا به بیماری سل برخوردار هستند، کودکان، سالمندان، افراد مبتلا به دیابت، نارسایی‌کلیوی، ایدز، سوءتغذیه، سرطان‌ها و افراد مصرف کننده داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی، نسبت به سایر افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سل قرار دارند.

 علائم بیماری سل: بیماری سل، در بیش از 80 % موارد، پارانشیم ریه ها را مبتلا می سازد که در این حالت به آن سل ریوی اطلاق می شود. شایع ترین علامت ابتلا به این شکل از بیماری (سل ریوی)، سرفه پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر است که معمولاً همراه خلط بوده و ممکن است با سایر علایم تنفسی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه یا پشت و خلط خونی و یا علایم عمومی و مشترک مانند تب، کاهش اشتها، کاهش وزن، بی حالی، تعریق شبانه، خستگی زودرس و ضعف عمومی همراه باشد. سل خارج ریوی نیز که به ابتلای سایر اعضای بدن به غیر از ریه ها گفته می شود، بسته به عضو مبتلا، طیف متنوعی از علائم را می تواند ایجاد کند

پیشگیری: مهم ترین راه پیشگیری از سل، حذف منابع انتشار بیماری یعنی بیماران مبتلا به سل ریوی با اسمیر خلط مثبت از طریق درمان موثر و کامل ضد سل است. سایر اقدامات پیشگیری شامل، واکسیناسیون BCG، ارتقاء سطح بهداشت در جامعه و محیط زندگی افراد، آموزش بهداشت، وجود تهویه و نور کافی در اتاق بیماران و تغذیه مناسب است.

تشخیص: آزمایش خلط راحت ترین راه شناسایی سل ریوی در بزرگسالان است، این آزمایش در تمامی مراکز خدمات جامع سلامت و پایگاه های سلامت و خانه های بهداشت به صورت رایگان از افراد واجد شرایط دریافت می گردد.

درمان: بیماری سل قابل درمان است. طول دوره درمان بیماران مسلول با توجه به شرایط بیمار و روند بهبودی وی و نوع سل بین ۶ تا ۱۲ ماه خواهد بود. درمان بیماری سل در موارد شناسایی شده سل در تمامی واحد های تابعه به صورت رایگان در اختیار بیماران قرار می گیرد. داروهای موجود جهت درمان بیماران مسلول داروهای ترکیبی با توجه به وزن بیمار و تحت نظارت مستقیم کارشناس مراقب سلامت می باشد. همچنین در طی دوره درمان جهت بررسی روند بهبودی بیمار، وی به صورت دوره ای ویزیت و پایش می گردد.

۲۳مهر روز ملی مبارزه با سل

با توجه به اینکه بیماری سل به عنوان شایع‌ترین علت مرگ انسان‌ها در میان دیگر بیماری‌های عفونی شناخته شده است، ۲۳ مهر روز ملی مبارزه با سل با شعار " بله! ما می توانیم به سل پایان دهیم" نامگذاری شده است.

علی نجفی کارشناس مسوول واحد مبارزه با بیماری های واگیر مرکز بهداشت شهید "پیرویان" کازرون